Brommerforum.nl - Print - FAQ

Brommerforum.nl - Print: FAQ artikel

FAQ artikel: 'Lagers'

Geschreven door	koekie (UserID 10787)
Geplaatst op	30-6-2009 16:18

De voornaamste functie van een lager is het overbrengen van de belasting (bijvoorbeeld een koppel) tussen een stilstaand deel van een machine (meestal het huis) en een roterend deel van een machine (meestal de as) met minimale wrijving.

De belastingen kunnen komen door:

het gewicht van de machine of zijn onderdelen
het gewicht van het product dat verplaatst moet worden
overbrenging van (motor)vermogen

De levensduur en het goed functioneren van lagers zijn een aantal dingen belangrijk. Het begint met de kwaliteit van het lagerstaal. Verder zijn er een aantal belangrijke dingen:

juiste hoeveelheid smeermiddel,
goede afdichtingen van lagers,
maatnauwkeurigheid, toerentallen,
belastingen en de interne speling in het lager.

Ook externe factoren spelen mee:

keuze van het lagertype en lageropstelling,
een schone werkomgeving,
juiste montage- en demontage van de lagers,
nauwkeurig bewerkte assen en huizen m.a.w. de juiste keuze as- en huispassingen,
bedrijfstemperatuur,
onderhoud,en
sterke vervuiling van buitenaf en andere bedrijfsomstandigheden.

Een lager bestaat uit:

Een lager bestaat (normaal gesproken) uit de volgende onderdelen:

twee ringen met daarin lagerloopbanen, de ene ring is bevestigd
aan het stilstaande, de andere ring aan het bewegende constructiedeel,
rollende delen (kogels, rollen, naalden), voor de beweegbaarheid van de ringen ten opzichte van elkaar met minimale wrijving en
een kooi, voor geleiding en het gescheiden houden van de rollende delen.

Wentellagers zijn te verdelen in twee grote groepen:

1) kogellagers, met in theorie een puntcontact tussen kogels en loopbaan
2) rollagers, met in theorie een lijncontact tussen rollen en loopbaan, merendeel ingezet voor hogere belastingen

Afdichtingen van lagers

Als lagers moeten worden gebruikt onder speciale omstandigheden, kan het zo zijn dat ze beschermt moeten worden tegen stof, vuil en vocht. Ook kan de belangrijk zijn om vetverlies uit het lager te voorkomen. Hiervoor kunnen lagers worden uitgerust met afdichtingen.
Het voordeel van de tweezijdig afgedichte lagers is het onderhoudsvriendelijke gebruik. Je hoeft dan geen zorgen te maken over de hoeveelheid of het soort vet dat moet worden gebruikt en nasmeren is niet nodig. Er zijn vele soorten afdichtingen maar de 2 meest voorkomende standaard types namelijk de tweezijdige ZZ en 2RS afdichting.

De ZZ afdichting is een dun staalplaatje en een zo genaamd 'niet slepende afdichting' waar het afdekplaatje niet in contact komt met de binnenring. Dit geeft praktisch geen wrijving, slijt niet en wordt daarom veelvuldig toegepast en doorgaans als "stofafdichting" benoemd. Verder is de ZZ afdichting erg geschikt voor hoge toerentallen en temperaturen.

Voorbeeld van een ZZ afdichting:

De 2RS afdichting (Rubber Seal) van het type slepende afdichting is een met rubber bekleed staalplaatje waarvan het rubberlipje in een groef op de binnenring van het lager sleept en zo wel voor een beetje wrijving zorgt en toerental beperkend werkt (ongeveer 70% van de maximale snelheid van het open lager).
De bedrijfstemperatuur ligt tussen de -30° en +110° C. Deze lagers worden bij vooral gebruikt voor toepassingen waar er een matige verontreiniging of een \"spatwater afgedicht\" lager nodig is.

Voorbeeld van een 2Rs afdichting:

Aanduiding van lagers in afgedichte uitvoering wordt aangegeven als bijvoorbeeld 6204-ZZ of 3207-2RS.

Lagerspeling

Speling bepaalt in grote mate de levensduur van en het geluid wat het lager maakt. De speling wordt aangegeven in:

- radiale speling: verplaatsing haaks op hartlijn van de as
- axiale speling: verplaatsing parallel aan hartlijn van de as

De inwendige speling van een lager is de afstand waarover de ene ring ten opzichte van de andere kan bewegen, gemeten zonder belasting. Tussen de radiale speling van een ongemonteerd en een gemonteerd lager bestaat in de regel een verschil. Dit verschil komt door de gekozen as- en huispassing (plus of min toleranties hiervan) die de binnenring kan oprekken en/of de buitenring in elkaar kan drukken. Dus de beginspeling vóór montage is altijd groter dan de speling tijdens gebruik. Ook krijg je spelingsveranderingen door warmteuitzetting tussen binnen- en buitenring van lagers tijdens het gebruik. In het algemeen hebben lagers in de zogenaamde “bedrijfstoestand” een speling van nagenoeg nul, dit geld met name voor kogellagers. De keuze van de juiste speling is natuurlijk afhankelijk van o.a. de toepassing, as- en huispassingen en temperatuur in het lager en de machine.

Toevoegingscodes zijn:

C2 - speling kleiner dan normaal
C0 - standaard speling voor toepassing waar met de normaal
aanbevolen passingen en onder gewone
bedrijfsomstandigheden een min of meer juiste speling
overblijft (wordt in de lagercodering niet aangegeven)
C3 - speling groter dan C0
C4 - speling groter dan C3
C5 - speling groter dan C4.

Deze coderingen (behalve dan C0) komen achter de lagerreferentie te staan bijvoorbeeld 6308-ZZ C3.

Smering van lagers

Smering is belangrijk voor elke type lager. Er zijn een tweetal smeringsmethoden. Namelijk met behulp van vet of met olie. Een smeermiddel heeft drie functies:

- slijtage voorkomen of in ieder geval proberen te verminderen,
- de wrijving in het lager op een laag niveau houden en
- het binnendringen van vuil tegen te gaan.

Andere functies van het smeermiddel zijn:

- bescherming tegen corrosie,
- het afvoeren van warmte en van slijtagedeeltjes en
- ondersteuning van de afdichtende werking.

Voor de smering van lagers onder normale omstandigheden wordt in de meeste gevallen vet gebruikt. Vet heeft het voordeel boven olie dat het gemakkelijker in het lager blijft zitten. Van fabriekswege uit zijn standaard afgedichte lagers reeds van vet voorzien en de hoeveelheid is ongeveer 30% van de vrije ruimte in het lager, niet meer vet want te veel vet is namelijk slecht voor het goed functioneren van het lager (snelle stijging van temperatuur).

Smeervetten bestaan uit minerale of synthetische oliën. Het standaard kogellagervet is op basis van het zogenaamd lithiumzeep (bedrijfstemperatuur bereik van -30° C. tot +110° C).

Natuurlijk zijn er naar de werkomstandigheden van lagers verschillende andere smeermiddelen zoals bijvoorbeeld voor zeer lage of hoge temperaturen, extreme toerentallen en belastingen e.d. Oliesmering wordt vaak gebruikt in toepassingen die eerder oliesmering hebben of waar er van een centraal smeersysteem gebruik gemaakt wordt of waar olie wordt gebruikt als koelmiddel.

Ook wordt er olie als smeermiddel gebruikt als door de hoge toerentallen of bedrijfstemperaturen geen vetsmering gebruikt kan worden.

Deze FAQ is gemaakt door Gary, dus vragen/opmerkingen/suggesties naar hem graag!